नागपूर (Nagpur) : नाग नदीत नौकाविहार आणि सुशोभीकरणाचे स्वप्न 16 वर्षांपूर्वी 2007 मध्ये पाहिले होते, जे आजपर्यंत पूर्ण झालेले नाही. मात्र हे स्वप्न साकार करण्यासाठी जानेवारी-फेब्रुवारी 2024 पासून नाग नदी प्रकल्पाचे काम सुरू होण्याची शक्यता आहे. महापालिकेच्या सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, जपान आणि फ्रान्सच्या मदतीने हा प्रकल्प दोन टप्प्यात पूर्ण केला जाणार आहे.
नाग नदी प्रदूषण निर्मूलन प्रकल्पांतर्गत पहिल्या टप्प्यात नाग नदी प्रदूषणमुक्त करून 102 एमएलडी पाणी अंघोळीसाठी योग्य बनविण्याची योजना आहे. 1927 कोटी रुपयांचा हा प्रकल्प पूर्ण करण्यासाठी जपानकडून 1860 कोटी रुपयांचे कर्ज मिळाले आहे. हा प्रकल्प पूर्ण करण्यासाठी 60 टक्के खर्च केंद्र सरकार, 25 टक्के राज्य सरकार आणि 15 टक्के महापालिका उचलणार आहे.
फ्रान्सकडून मदत
नाग नदी निसर्ग संवर्धन प्रकल्पाच्या दुसऱ्या टप्प्यात, नाग नदी पुनरुज्जीवन प्रकल्प पूर्ण केला जाईल, ज्या अंतर्गत नाग नदीच्या दोन्ही टोकांना 15 मीटर मध्यभागी अतिक्रमण हटवले जाईल आणि बांधलेल्या घरांमध्ये स्थलांतरित केले जाईल. प्रधानमंत्री आवास योजनेंतर्गत नियोजित आहे. याशिवाय काग नदीच्या काठावर सायकल ट्रॅक, उरा रोझ गार्डन, सिट आऊट स्पेस, लँडस्केप आदींचा विकास करण्यात येणार आहे.
याशिवाय मोक्षधाम ते केडीके कॉलेजपर्यंत नाग नदीत बोटिंगचे स्वप्न साकार होणार आहे. यासाठी फ्रान्स सरकारकडून आर्थिक मदत दिली जाईल. पहिल्या टप्प्याचे काम पूर्ण होण्यासाठी सुमारे 8 वर्षांचा कालावधी लागणार असून, त्यानंतरच दुसऱ्या टप्प्याचे काम सुरू करता येणार आहे.
अशी आहे योजना...
पहिल्या टप्प्यात, नाग नदी, पिवळी नदी आणि बोर नाल्यातील अंदाजे 42 किमी परिसरात 92 एमएलडी पाणी शुद्ध करण्यासाठी 3 एसटीपी (स्मॉल ट्रीटमेंट प्लांट) तयार केले जातील. यापैकी 45 एमएलडी क्षमतेचा प्लांट नारा घाटाजवळ, 12 एमएलडी क्षमतेचा प्लांट व्हीएनआयटी कॅम्पसमध्ये आणि 35 एमएलडी क्षमतेचा प्लांट मोरभवन बसस्थानकाच्या मागे बांधण्यात येणार आहे.
जानेवारी-फेब्रुवारीमध्ये कामाला सुरवात
नाग नदी प्रदूषणमुक्त करण्यासाठी आराखडा तयार करण्यात आला आहे. या योजनेंतर्गत जानेवारी-फेब्रुवारी 2024 मध्ये विकासाची कामे सुरू होण्याची शक्यता आहे. प्रदुषणमुक्त झाल्यावर नाग नदीत नौकाविहार केला जाऊ शकते. शहराच्या उत्तरेकडील आणि मध्य भागातील खराब झालेल्या गटारांच्या लाईन बदलल्या जातील, तर चांगल्या स्थितीत असलेल्या गटारांच्या लाईन्स अबाधित ठेवल्या जातील. हे काम जानेवारी-फेब्रुवारी 2024 पासून सुरू होण्याची शक्यता आहे, अशी माहिती महापालिकेच्या प्रकल्प अधिकारी श्वेता बॅनर्जी यांनी दिली.
हा प्रकल्प पूर्ण करण्यासाठी 8 वर्षांचा कालावधी निश्चित करण्यात आला आहे. जलशुद्धीकरण प्रकल्प 5 वर्षांत पूर्ण करण्याची योजना असल्याचा दावा अधिकारी करत आहेत. या प्लांट्सपर्यंत पाणी पोहोचवण्यासाठी जुन्या सीवरेज लाइनचे 525 किलोमीटरच्या नवीन सीवर लाइनमध्ये रूपांतर करण्याची योजना आहे.
याशिवाय मानकापूर घाटावर पूर्वीपासून अस्तित्वात असलेला 5 एमएलडी क्षमतेचा प्लांट आणि मोक्षधाम घाटावर बांधण्यात आलेल्या 5 एमएलडी क्षमतेचा प्लांट अद्ययावत करण्याची योजना आहे. अशाप्रकारे नाग नदीचे एकूण 102 एमएलडी पाणी शुद्ध करून आंघोळीसाठी योग्य केले जाणार आहे.
